تا به الان، شاید بارها و بارها شنیده یا دیده باشید که ماشین جوش آورده باشد. موتورهای احتراق داخلی، به دلیل فعالیت احتراق یا آتش گرفتنی که در داخل سیلندرها اتفاق میافتد، گرما و حرارت بسیار بالایی را تولید می‌کنند. شاید برای شما بسیار عجیب و خارق‌العاده باشد که موتور یک خودرو که به صورت کاملا ایمن کار میکند، می‌تواند تا 250 درجه فارنهایت به دلیل عمل احتراق، گرم شود. این رقم بسیار شگفت‌انگیز است. البته این نکته هم بسیار مهم است که موتورها می‌توانند دمای بالاتری را نیز تحمل کنند. در نهایت این گرمای بسیار بالا باید به نحوی کنترل شود؛ برای کنترل این دمای بالا از سیستم خنک کننده خودرو استفاده می‌کنند.
طراحان اتومبیل این سیستم خنک کننده خودرو را بر روی اتومبیل‌ها طراحی کرده‌اند. سیستم خنک‌کاری خودرو بسیار مفید و سودمند است زیرا گرمایی که بخاطر احتراق یا آتش گرفتن، اصطکاک درونی و تراکم پیدا کردن گازها ایجاد می‌شود را به بیرون از موتور انتقال می‌دهد و گرمای داخل موتور را خیلی خوب کنترل میکند. سیستم خنک کننده خودرو موتور، یک سیستم فوق‌العاده است که در ادامه چگونگی کارکرد آن را به شما توضیح خواهیم داد. پس اگر به این موضوع علاقه‌مندید یا کنجکاو هستید که درباره این موضوع اطلاعاتی را یاد بگیرید، با ما همراه باشید!
وظایف مهم سیستم خنک کننده خودرو
در واقع می‌توان گفت، مهم‌ترین وظیفه‌ی سیستم خنک کننده ماشین، معمولی و نرمال نگه داشتن دما در موتور است. در حقیقت دمای موتور باید در حدی باشد که بهترین راندمان را داشته باشد. یعنی اینکه نیازی نیست سیستم خنک کننده خودرو موتور را کاملا سرد و خنک کند. زیرا سرد کار کردن موتور اتفاق خیلی خوبی نیست. اگر موتور در حالت سرد کار کند، مصرف سوخت را افزایش می‌دهد، باعث سائیده شدن قطعات موتور به یکدیگر می‌شود و راندمان موتور را بسیار پایین می‌آورد. پس باید دمای موتور در حالت نرمال باشد یعنی نه خیلی گرم و نه خیلی سرد!
در حقیقت اگر موتور ماشین گرم باشد، خاصیت روانکاری روغن بیشتر می‌شود پس احتراق‌ها خیلی بهتر اتفاق می‌افتند. گرمای مناسب باعث می‌شود که موتور نرم‌تر کار کند و راندمان آن بالاتر و بهتر باشد. از طرفی دیگر دمای موتور هم نباید خیلی بالا باشد، زیرا آسیب‌هایی جدی به خودرو وارد میکند؛ مثل سوختن واشر سرسيلندر، آسیب دیدن سوپاپ‌ها و خیلی مشکلات دیگر. پس سیستم خنک کننده خودرو باید دمای مناسبی را در موتور خودرو ایجاد کند. نگه داشتن دمای موتور در حدود 85 تا 95 درجه سانتیگراد از وظایف بسیار مهم سیستم خنک کاری موتور است. در حالت کلی می‌توان گفت که سیستم خنک کننده خودرو، دو وظیفه‌ی بسیار مهم و اصلی دارد:
- کنترل کردن دمای اجزای موتور در حدی که روغن‌کاری خیلی خوب و مفید اتفاق بیفتد.
- کنترل کردن دمای اجزای موتور در محدوده ای خاص که به سلامت قطعات موتور مثل باتری خودرو صدمه وارد نکند.
اجزای سیستم خنک کاری خودرو
· رادیاتور:
آبی در درون موتور در جریان است که گرمای آن را می‌گیرد و به داخل رادیاتور رفته و دوباره خنک می‌شود. نشتی رادیاتور می‌تواند خطرناک باشد و سریعا باید تعمیر و درست شود.
· واتر پمپ (پمپ آب):
در حقیقت مهم‌ترین قطعه و وسیله در سیستم خنک کننده خودرو واتر پمپ است. به جریان انداختن آب در سیستم خنک کننده، ایجاد فشار در این سیستم و حرکت آب در مسیرش از وظایف آن است.
· ترموستات:
با توجه به حرارت موتور، مسیر آبی که در خودرو وجود دارد را باز و بسته میکند.
· فن خنک کننده:
وظیفه‌ی خنک کردن آب داخل رادیاتور را از طریق به جریان انداختن هوا برعهده دارد.
· موتور فن:
وظیفه‌ی آن، به حرکت درآوردن فن است.
· لوله‌های آب:
مسیری است برای رد شدن آب از بخش‌های مختلفی که در درون خودرو قرار دارد و همینطور گرمای ناشی از کار کردن موتور را نیز هنگام عبور از مسیرها جذب میکند.
انواع سیستم خنک کننده ماشین و نحوه کارکرد آنها:
1. سیستم خنک کاری خودرو با هوا:
در ماشین‌ها معمولا از این نوع سیستم خنک کننده استفاده نمی‌کنند. حتی در ماشین‌های امروزی هم استفاده از این سیستم مرسوم نیست. در حقیقت این سیستم بیشتر در موتور سیکلت‌ها و موتورهایی که تعداد سیلندر کمی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. روی سرسیلندرها و همینطور بدنه موتور یک سری پره‌هایی برای انتقال حرارت و گرما وجود دارند و حرارت موتور به کمک این پره‌ها به هوای محیط انتقال پیدا میکند. سیستم خنک کننده موتور با هوا همانطور که گفتیم بیشتر در موتور سیکلت های با حجم موتور پایین استفاده می‌شود. از مهم‌ترین علت‌های استفاده نکردن از سیستم‌های هوا خنک در ماشین‌ها، مسائل زیست محیطی است مانند آلودگی هوا و آلودگی صوتی.
2. سیستم خنک کاری خودرو با مایع:
همینطور که از نام این سیستم مشخص است، در این سیستم از یک مایع خنک کننده مانند آب استفاده می‌شود. در واقع در سیستم خنک کاری با آب، از آب برای پایین آوردن دمای موتور استفاده میکند. طراحان اتومبیل، معمولا برای خنک‌کاری موتورهای ماشین‌های امروزی و موتور سیکلت‌هایی با حجم موتور بالا از این سیستم خنک کننده عالی استفاده می‌کنند.
اگر بخواهیم به طور خیلی کوتاه و مفید عملکرد آن را توصیف کنیم، می‌توان گفت که در سیستم خنک کننده با مایع، آب یا هر مایع خنک کننده‌ی دیگری که مورد استفاده قرار می‌گیرد، توسط یک پمپ عالی از رادیاتور به طرف موتور خودرو حرکت میکند. در حقیقت این مایع خنک کننده یا همان آب، گرمای موجود در موتور را به خود جذب کرده و بعد از اینکه به طور کامل داغ شد، دوباره به رادیاتور برمی‌گردد تا مجددا خنک شود. این چرخه به طور مداوم تکرار می‌شود.
پیدا کردن مشکل سیستم خنک کننده ماشین
1. گرفتگی سوراخ‌های شبکه رادیاتور:
منافذی که در داخل رادیاتور قرار دارند، بسیار ریز هستند. بنابراین اگر آب رادیاتور املاح بسیار زیادی داشته باشد، در این منافذ رسوب می‌کنند و باعث گرفته شدن آنها می‌شوند.
2. گرم شدن زیاد قسمتی از رادیاتور:
اگر رادیاتور شما سالم باشد، باید همه قسمت‌های آن به یک اندازه گرم شوند.
3. خراب شدن فن‌ها:
این امکان وجود دارد که فن‌های خنک کننده به دلایل مختلفی مثل قطع شدن سیم و یا خیلی مشکلات دیگر دچار اختلال و خرابی شوند.
4. کارکرد ضعیف و پایین واتر پمپ‌ها:
واتر پمپ‌ها معمولا بعد از اینکه مدتی کار می‌کنند، دیگر عملکرد قبلی خود را ندارند. علاوه بر این شل شدن تسمه آن یا خراب بودنش باعث می‌شود پروانه واتر پمپ به درستی نچرخد و در عملکرد آن اختلال ایجاد شود.
5. ضعیفی اتصال بدنه:
در بخش‌های مختلفی از بدنه خودروها یک سری اتصال به نام اتصال‌های بدنه قرار دارند که به قطب منفی باتری خودرو وصل می‌شوند. به وجود آمدن رسوب سولفات در در این اتصالات باعث ضعیف شدن آنها می‌شود. اگر اتصال بدنه ضعیف شود مشکلاتی را به همراه می‌آورد. یکی از مشکلات این است که در دمای مایع خنک کننده خطا ایجاد می‌شود.
6. خراب شدن موتور خودرو:
تاب برداشتن سرسیلندر و یا سوختن واشر سرسیلندر، باعث می‌شود تا آب به داخل سیلندرها رود. این آب در جریان احتراق بخار می‌شود و به وسیله اگزوز از آن خارج می‌شود. اگر دست خود را جلوی اگزوز خودرو بگیرید و رطوبتی را احساس کنید، نشان دهنده این است که این مشکل برای خودرو شما به وجود آمده است.
تا اینجا اطلاعات زیادی را درباره سیستم خنک خودرو یاد گرفتیم و با اجزا آن به طور کامل آشنا شدیم. فهمیدیم که این سیستم بسیار برای خودروها بسیار مهم و ضروری است و دو نوع دارد که در اتومبیل‌های امروزی معمولا از نوع دوم آن که در بالا اشاره کردیم استفاده می‌کنند. اگر احیانا در جایی بودید و ماشین شما به مشکلی برخورد کرد، حتما با امداد خودرو سیار تماس بگیرید. یکی از امداد خودروهای عالی و قابل اطمینان که به صورت حرفه ای فعالیت می‌کنند، امداد خودرو همدان (دیاکو امداد) هستند که خدمات فوق‌العاده‌ای را در اختیار شما می‌گذارند.
